Verpleeghuis 't Kompas 25 jaar: ‘Vroeger dacht men dat je hier alleen maar kwam als je doodging. Nu weten de Urkers wel beter.’

Met een bescheiden feestprogramma viert verpleeghuis ’t Kompas dit weekend haar 25-jarig bestaan. Twee verzorgenden van het eerste uur, Johanna van den Berg en Henriëtte van Urk, blikken terug op een roerige periode. “De zorg is zwaarder geworden. En de nieuwbouw in de Zeeheldenbuurt, dáár kijken we enorm naar uit.”

Pionieren is Urkers niet vreemd. Dus als in 1995 een verpleegafdeling van start gaat, schrikt niemand van het feit dat er nauwelijks nog iets geregeld is. Johanna, een echte Urkse, vertelt: “Ik was 19, net klaar met school en ik kon bij Talma beginnen. ‘t Kompas was nog niet eens open. De vleugel was er wel maar de binnentuin nog niet.” Echt pionieren dus. Henriëtte: “We hebben alles zelf ingericht. De kamers, de gangen, de werkruimte. Het was best bikkelen en daarnaast liep je soms als een kip zonder kop rond want de kamers leken allemaal op elkaar.”

Zwaarder
“De bewoners kwamen stapsgewijs binnen. De eerste dag waren het er drie of vier, de tweede dag kwamen er weer een paar bij. En zo raakte het al snel vol,” vertelt Johanna over de opening van de vleugel. “We hadden toen ook nog twee personen op één kamer. Uiteraard gingen de meesten voor de spaarzame eenpersoonskamers maar die gebruikten we al gauw voor de speciale bewoners. Mensen die bedlegerig waren, extra zware zorg nodig hadden of wat lastig waren in het gedrag.” Henriëtte vult aan: “In het begin woonden hier ook andere mensen dan nu. Toen waren het mensen met beginnende dementie. Daar kon je nog van alles mee doen. We hadden een zwemclub, gingen dagjes uit. Zelfs op vakantie. Kom daar nu eens om.” Dat de zorg zwaarder is geworden, daar zijn de beide verzorgenden het over eens. Henriëtte: “Er komen meer mensen bij die intensieve zorg en verpleging nodig hebben en complexer gedrag vertonen. Voor mijn gevoel hadden we vroeger alleen Alzheimer en meer niet. Nu is de dementiezorg alleen al veel ingewikkelder.” Johanna: “De zorg is ook zwaarder geworden doordat mensen langer thuis wonen. Er was eerst ook veel schaamte bij kinderen om vader of moeder in ’t Kompas te doen. Dat was toch het eindstation, zo werd gedacht.” Henriëtte: “En is ook niet typisch Urks dat je gewoon ook zorgt voor je vader of moeder? Ouders die bij kinderen inwonen was vroeger heel gewoon. Maar nu werkt iedereen en is er minder tijd om nog de zorg voor je ouders op je te nemen.”

Johanna (l) en Henriëtte kijken uit naar het nieuwe Kompas in de Zeeheldenwijk.

Pittiger
Hebben Johanna en Henriëtte de mensen ook in een kwart eeuw zien veranderen? “Nee hoor. De familie speelt nog steeds een belangrijke rol. Even een bekkien doen bij vader of moeder. Voor ons is dat fijn want het bezoek houdt ook meteen een oogje in het zeil voor ons.” De zondagen spannen qua drukte altijd de kroon. Dan komen de vissers afscheid nemen van vader of moeder voor ze uitvaren. Met de kinderen blijven ze dan tot soms wel tien uur. Dat is traditie. Johanna: “Maar ’s middags hebben de bewoners dan ook al een kerkdienst gehad. Je merkt dan wel dat ze onrustig de nacht in gaan.” En zijn de dames zelf ook nog veranderd? “Nee hoor, we zijn nog gewoon hetzelfde,” lacht Henriëtte. “Maar… het werk wordt fysiek en geestelijk wel pittiger.”

Steun
Door de jaren heen heeft ’t Kompas wel bewezen midden in de gemeenschap te staan. Johanna: “Een Urker mag zich dan graag met dingen bemoeien, maar als we wat wilden dan was het er zo. Heel het dorp sponsort altijd mee. Laatst hebben we twee duofietsen gekregen. Er ontstonden allemaal acties en binnen een week was het geld er. En zo zijn we altijd gesteund. Met een overkapping over de binnentuin, een badkamer met bubbelbad, bakovens en laatst nog twee airfyers.” Toch ontkwam ook ’t Kompas niet aan de bezuinigingsgolven die geregeld over het land sloegen. “Vroeger kon alles,” zegt Johanna. “Er was veel meer personeel. Je kon leuke dingen doen met de mensen. Daar is nu geen tijd meer voor. Gelukkig zijn er de afgelopen jaren door subsidies welzijnsmedewerkers bijgekomen. Die ondernemen van alles met de bewoners. Dat tovert bij velen weer een glimlach op het gezicht.”

Supergaaf
Die glimlach verschijnt ook op de gezichten als de toekomst ter sprake komt. “We kijken enorm uit naar de nieuwbouw. Het nieuwe Kompas lijkt me echt supergaaf!” roept Henriëtte enthousiast. Johanna: "Ik zit in een werkgroep die meedenkt over het woonzorgerf dat we daar gaan bouwen met Philadelphia Zorg en Triade. Het lijkt me geweldig om daar straks te werken.” Maar dat is later en dit is nu. Hoe staat ’t Kompas er anno 2020 voor? Henriëtte: “Ik denk dat we een goede reputatie hebben. Eerst was de gedachte dat je alleen maar in ’t Kompas kwam als je doodging. Maar zoiets gebeurt nu eenmaal daar waar oude en zieke mensen wonen. De Urkers weten inmiddels wel beter. Hier wonen én werken Urkers en die laten elkaar nooit vallen.”

Dat er nu geen groots jubileumfeest met de buurt en families wordt gehouden vanwege corona, is even slikken geweest. Maar de bewoners worden niet vergeten. Van 30 september tot en met 2 oktober wordt een bescheiden feestje gebouwd. Met draaiorgel- en accordeonmuziek, vis bakken, Chinees buffet, visiteclowns en de zingende zusjes. En dan is het op naar de volgende 25 jaar…